ΣΤΟ ΥΠΟΓΕΙΟ .....

<<ΔΥΟ ΚΑΙ ΔΥΟ ΚΑΝΟΥΝ ΤΕΣΣΕΡΑ>> ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΖΩΗ  ΕΙΝΑΙ ΘΑΝΑΤΟΣ

H ατάκα αυτή, φυσικά, δεν είναι δική μου. Είναι από το Υπόγειο του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, μιας από τις συγκλονιστικότερες μορφές που ανέδειξε ποτέ η παγκόσμια λογοτεχνία. Στο Υπόγειο λοιπόν ο ανώνυμος συγγραφέας –δεν πρόκειται για αυτοβιογραφική εξομολόγηση- απεγνωσμένα αναζητά μια ισορροπία στην ανθρώπινη φύση  και, όταν τη  βρίσκει ,την  απορρίπτει ως επικίνδυνη για την ανθρώπινη ελευθερία. Τρόμαξα να παρακολουθήσω την σκέψη του που σε αρκετά σημεία φαντάζει διαταραγμένη και άκρως προκλητική, και να κατανοήσω την βαθιά και σχεδόν αυτοκαταστροφική φιλοσοφική ματιά του. Όμως στάθηκα ιδιαίτερα στα σημεία εκείνα που καταπιάνεται με τις έννοιες της λογικής και της βούλησης. Και ναι μεν η λογική, που τιθασεύει τη σκέψη και την τροφοδοτεί με κάθε τι που θεωρεί εφικτό και συμφέρον για τον άνθρωπο, είναι πάντα το ζητούμενο. Τι γίνεται όμως με την βούληση του ανθρώπου; Την επιθυμία του για κάτι άλλο, κόντρα σε όλα τα λογικά συμπεράσματα και τους μαθηματικούς υπολογισμούς που στόχο έχουν να τον εντάξουν σε αυτό που λέμε επιθυμητή συμπεριφορά με καλές προοπτικές και ευοίωνο μέλλον; Τι γίνεται όταν η λογική συγκρούεται με την βούληση; Υπάρχουν άραγε φυσικοί νόμοι που διέπουν την ανθρώπινη διαδρομή στον κόσμο και επομένως μπορούμε να την προβλέψουμε ή έστω να την εικάσουμε; Κι αν υπάρχουν , τι νόημα έχει η ελευθερία του ανθρώπου να αποφασίζει να είναι μοναδικός στον κόσμο με όποιο κόστος και όχι αντιγραφέας συμπεριφορών και μιμητής επιτυχιών αλλότριων που όμως δεν τον εκφράζουν διόλου;

Αντιγράφω από το βιβλίο….

<<Συνεπώς, αν ανακαλύψει αυτούς τους φυσικούς νόμους, δεν θα θεωρείται υπόλογος για τις πράξεις του και όλη του η ζωή θα γίνει πανεύκολη. Όλες οι ανθρώπινες πράξεις θα υπολογίζονται μαθηματικά σύμφωνα με αυτούς τους νόμους , όπως οι πίνακες των λογαρίθμων και θα καταχωρίζονται σε καταλόγους μέσα σε ένα ευρετήριο , κάτι όπως τα σημερινά εγκυκλοπαιδικά λεξικά και όλα θα είναι με ακρίβεια υπολογισμένα έτσι που δεν θα υπάρχουν πια πράξεις, γεγονότα, περιπέτειες.>>

<< Τι λέτε , κύριοι, δεν στέλνουμε στον διάβολο όλους αυτούς τους λογαρίθμους μαζί με την φρόνηση και τη λογική για να ξαναγίνουμε και πάλι ανόητοι και ανεξάρτητοι;>>

<<Θεωρώ πως όλο το ανθρώπινο πρόβλημα έγκειται στο να αποδεικνύει ο άνθρωπος κάθε στιγμή ότι είναι άνθρωπος και όχι το πλήκτρο του πιάνου που το παίζουν οι φυσικοί νόμοι>>

<<  Μα  κύριοι, τι ελεύθερη βούληση είναι αυτή όταν το ζήτημα θα καταλήξει στον πίνακα και στην αριθμητική ,όταν το δύο και δύο θα κάνει τέσσερα;>>

Επειδή πλήττω στα λεωφορεία , πάντα αγοράζω ,αν δεν έχω πρόχειρο, ένα βιβλίο από το σταθμό. Όχι τις καλύτερες εκδόσεις ή μεταφράσεις ίσως αλλά σίγουρα πιο οικονομικές και φιλικές με την ανάγκη μου να ταξιδέψω και μεταφορικώς. Το Υπόγειο το διάβασα στην διαδρομή Αθήνα –Πάτρα σε ένα από τα μαμαδίστικα ταξίδια μου στην Πρωτεύουσα. Χώθηκα λοιπόν στο Υπόγειο και μαγεύτηκα από την διάθεση του συγγραφέα να κατακεραυνώσει τη λογική που βάζει όρια στη βούληση. Φύσει όν επαναστατικό και επιπόλαιο , μια και με επιπολαιότητα συνήθως παίρνω τις πιο σημαντικές αποφάσεις στη ζωή μου και δεν μπορώ να κλείσω το στόμα μου ακόμα και αν πρόκειται να ξεστομίσω την μεγαλύτερη βλακεία  γιατί έτσι θέλω, απόλαυσα αυτή τη διαδρομή ..Μόνο που σε ένα σημείο λέει.

<<Από πού το βρήκαν ή το φαντάστηκαν όλοι αυτοί οι σοφοί εγκέφαλοι ότι ο άνθρωπος έχει οπωσδήποτε ανάγκη από μια κανονική, λογική και ενάρετη βούληση; Ο άνθρωπος έχει ανάγκη μόνο από μια ανεξάρτητη βούληση, ό,τι κι αν του κοστίζει, όπου κι αν τον οδηγεί..Κι ας πάει κατά διαόλου..>>

Δεν συμφωνώ. Ή μάλλον στο βαθμό που αυτή η σκέψη δίνει άλλοθι σε κάθε αρρωστημένη και αντικοινωνική συμπεριφορά που εγκληματεί στο όνομα μιας δήθεν ανεξάρτητης βούλησης, με βρίσκει κάθετα αντίθετη. Η ανεξάρτητη βούληση όταν σου κοστίζει τη ζωή- σου αρέσει να οδηγείς πιωμένος- ή την συνείδησή σου-  ανεβαίνεις στην εξουσία πατώντας επί πτωμάτων- δεν είναι προστατευόμενο είδος. Την δέχομαι μόνο ως διαμαρτυρία ενάντια σε αυτούς που κατά καιρούς απέρριπταν ως μη λογική και ενάρετη τη βούληση που δεν τους συνέφερε και αποδέχονταν  ως τέτοια, αυτή που επιβαλλόταν από την εκάστοτε εξουσία, πολιτική, θρησκευτική ή άλλη…

                                                                            

                                                                       ΦΟΥΚΑ ΜΑΡΙΑ