Με αφορμή την απόφαση του καλλιτεχνικού διευθυντή του Εθνικού
Θεάτρου να δώσει το όνομα της σπουδαίας ηθοποιού σε αίθουσα του REX και την γνωστή αντίδραση του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών δυο σκέψεις…..
Αυτές τις ημέρες
διάβασα πολύ για την ζωή και την καλλιτεχνική πορεία της μεγάλης ηθοποιού,
Ελένης Παπαδάκη. Άκουσα πολλούς συναδέλφους της αριστερούς και δεξιούς να
μιλάνε για αυτή σε σχετικά βίντεο εποχής και όλοι συμφωνούσαν πως το
υποκριτικό της ταλέντο ήταν απαράμιλλο και μοναδικό. Με εξαιρετική μόρφωση και
πλούσια καταγωγή είχε την τύχη και την ατυχία μαζί να διακριθεί στον κόσμο του
θεάματος σε μια εποχή ζοφερή , εκείνη της Κατοχής. Είχε ερωτικές σχέσεις –η ίδια
δεν μίλησε ανοιχτά ποτέ για αυτό αλλά μόνο για φιλική σχέση- με τον δωσίλογο δοτό
πρωθυπουργό και συνεργάτη των Γερμανών Ιωάννη Ράλλη με το αμάξι του οποίου πηγαινορχόταν
στο εθνικό θέατρο. Γερμανοί αξιωματικοί την θαύμαζαν για το ταλέντο της στην υποκριτική
ενώ διατηρούσε φιλικές σχέσεις και με τον διοικητή της Αστυνομίας Πόλεων της Αθήνας
κατά την διάρκεια της Κατοχής ,Άγγελο Έβερτ. Σύμφωνα όμως με την ίδια αλλά και με πολλές
μαρτυρίες της εποχής χρησιμοποίησε αυτές τις γνωριμίες για να γλιτώσει
ανθρώπους από το εκτελεστικό απόσπασμα .Κάποιες φορές τα κατάφερε κάποιες όχι.
Ήταν σνομπ, αντισυμβατική και διαφορετική από τις άλλες γυναίκες της εποχής
αλλά και της τάξης της. Δεν την ενδιέφερε να κάνει έναν καλό και καθωσπρέπει
γάμο ούτε να ζει σύμφωνα με τους κανόνες και τα ήθη της εποχής που απαιτούσαν η
γυναίκα να έχει συγκεκριμένες δυνατότητες και όρια. Θέλησε να τα ξεπεράσει και
μπήκε στο στόχαστρο πολλών που δεν συγχωρούν το ταλέντο και την υπεροχή.
Διέπραξε ύβρη σύμφωνα με την αρχαιοελληνική φιλοσοφία γιατί δεν έλαβε υπόψη της
ότι όταν ξεπερνάς το μέτρο και προκαλείς, η Τέχνη σε σκοτεινούς καιρούς δεν αρκεί για
να σε δικαιώσει παρά χρειάζεται και το φως της δικής σου σύμπνοιας με τον απλό κόσμο και τις ανάγκες του. Τον
κόσμο που πεινούσε, που κρύωνε, που φυλακιζόταν, που εκτελούνταν, που υπέφερε.
Εξάλλου το λαμπερό της φως επί σκηνής δεν αρκούσε για να καλύψει τον φθόνο των
συναδέλφων της που τη μισούσαν γιατί ξεχώριζε τόσο στη σκηνή όσο και στη ζωή με
την συχνά προκλητικά ιδιόμορφη συμπεριφορά της.
Λίγο μετά την
απελευθέρωση την διέγραψαν από το Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών ως συνεργάτιδα των
Γερμανών και γυναίκα..αμφιβόλου ηθικής. Η ίδια δεν κρύφτηκε γιατί πίστευε στην
αθωότητά της αλλά σε τέτοιους σκοτεινούς καιρούς με τους Άγγλους στην Αθήνα και
τους αριστερούς και δεξιούς σε εμφύλιο τι θα μπορούσε να αποδείξει; Ουσιαστικά
την παρέδωσαν οι συνάδελφοί της για εκτέλεση , με πολλούς από τους οποίους είχε
συνεργαστεί στη σκηνή , συνελήφθη από μέλη του ΕΑΜ στα γνωστά Δεκεμβριανά και με συνοπτικές διαδικασίες και χωρίς να της
δοθεί η ευκαιρία να υπερασπιστεί τον εαυτό της, δολοφονήθηκε. Οι ίδιοι οι
εκτελεστές της αργότερα συνελήφθησαν από εκπροσώπους του ΕΑΜ και εκτελέστηκαν
σε μια προσπάθεια να αποποιηθούν τις ευθύνες της στυγνής δολοφονίας της αποδίδοντάς
την ακόμα και σε προβοκάτσια των Άγγλων για να αμαυρωθεί στα μάτια του κόσμου η
τιμή του Αριστερού κινήματος . Τίποτα δεν αποδείχτηκε .Το βέβαιο πάντως είναι
ένα. Η Ελένη Παπαδάκη, ίσως η σημαντικότερη ελληνίδα ηθοποιός του 20ου
αιώνα είχε ένα τέλος φρικτό που δεν της άξιζε
όσο και αν δικαιολογείται από την τρέλα της εποχής. Μιας εποχής εμφυλίου
σπαραγμού που και οι δυο πλευρές συναγωνίζονταν στην αγριότητα και τις ακρότητες.
Οι νεότεροι δεν είχαμε
την τύχη να την θαυμάσουμε στη σκηνή ούτε και σε ένα ελάχιστο οπτικό υλικό που
θα μπορούσε να διασώσει στο τώρα κάτι από τις συγκλονιστικές ερμηνείες της. Το
σπίτι της, στην οδό Ιπποκράτους 70 στην Αθήνα που στεγάζει την Δραματική Σχολή του Θεάτρου Τέχνης μένει εκεί
σιωπηλός μάρτυρας της ζωής της και του φοβερού της τέλους. Αναρωτιέμαι πόσοι σπουδαστές
της σχολής και νεαροί ηθοποιοί την γνωρίζουν ή διαθέτουν κάτι από την λάμψη και
το ταλέντο της.
Και για να πάρω θέση
στη διένεξη των ημερών θα πω τούτο. Συμφωνώ να δοθεί το όνομά της στην γνωστή
θεατρική αίθουσα και ας έχουν τους πολιτικούς τους λόγους αυτοί που το
πρότειναν. Ποσώς με ενδιαφέρουν αυτοί και οι λόγοι τους. Εκείνο που με νοιάζει
είναι να ακουστεί το όνομά της γιατί
υπηρέτησε την Τέχνη του Θεάτρου με απαράμιλλο υποκριτικό ήθος –σύμφωνα
με εχθρούς και φίλους-και όσο και αν έζησε μια ζωή σαν αρχαία τραγωδία στο τέλος πάντοτε έρχεται η Κάθαρση.
ΜΑΡΙΑ ΦΟΥΚΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου